ردپای زروان در گرشاسب¬ نامه

Abstract

اندیشه­ های نویسندگان و شاعران از منابع و اندیشه­های مختلفی مایه گرفته است که برخی از آنها ریشه در اعتقادات و آیین­هایی دارند که از برخی از آنها اثری نمانده است. منبع اصلی این اندیشه­ها به دلیل گذشت زمان و تکرار بسیار معلوم نیست به ویژه که گاهی از آن باورهای اصلی اثری نمانده است چون پیروان و طرفداران آنها نیز از بین رفته­اند. آیین زروانیسم یکی از سرچشمه­های مضامین متون پیش از اسلام و پس از آن است. این آیین با گذشت زمان به گونه­ای رنگ باخت که به عنوان یک اسطوره از آن نام برده می­شود. اعتقاد به دو بُنی بودن مایۀ آفرینش، بخت، جبرگرایی، نکوهیدن آز و نگاه منفی به زن از جمله باورهایی است که محقّقین آنها را زروانی می­دانند. این باورها در گرشاسب­نامۀ اسدی طوسی انعکاس یافته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ابیاتی از گرشاسب­نامه را نشان داده است که این باورها در آنها بیان شده است.